Eksmisje Stop

Łącznie w 2018 i 2019 roku udało się zablokować eksmisję 17 rodzin. Oprócz Poznania interweniowaliśmy na terenie całego województwa wielkopolskiego: Luboń, Środa Wlkp., Mosina, Swarzędz, Kalisz, Września, Ślesin. Do najbardziej bulwersującej sytuacji doszło m.in. na poznańskim osiedlu Kopernika, gdzie kilkukrotnie udaremniono próbę nielegalnej eksmisji matki samodzielnie wychowującej dwójkę nieletnich synów przez właściciela mieszkania. Interwencje były podejmowane od sierpnia do października 2019 r.

Jednocześnie w roku 2019, pierwszy raz od kilku lat, odnotowano (licząc rok do roku) wzrost liczby eksmisji komorniczych z zasobów komunalnych w Poznaniu (patrz tabela poniżej).

Źródło: ZKZL

Jeżeli chodzi o zadłużenie w zasobie komunalnym, to w 2016 roku radykalnie spadło zadłużenie mieszkańców. Po czym w 2018 r. kwotowo nastąpił ponownie wzrost zadłużenia, ale jest to prawdopodobnie spowodowane tym, że część lokatorów objętych programem oddłużeniowym nie zdołała wywiązać się z jego wymogów. Spadła natomiast liczba lokali zadłużonych. Kwestia ta powinna zostać dogłębnie zbadana, szczególnie w powiązaniu ze wzrostem liczby eksmisji z zasobu miejskiego w 2019 r. Gorzej przedstawia się sytuacja w pozostałych zasobach, gdzie – w omawianym okresie – kwota zadłużenia wzrosła.

Źródło: GUS

Obok zatrzymania eksmisji WSL prowadziło także inne interwencje lokatorskie. Było ich w analizowanych latach łącznie kilkadziesiąt. Były to przypadki m.in. złego stanu technicznego budynków (w tym zawilgocenie i zagrzybienie), odcinania wody przez właścicieli bądź administrację, podwyżki czynszów, pomoc przy staraniu się o mieszkanie komunalne i socjalne, interwencje dotyczące wywierania nielegalnego nacisku na lokatorów.

Procesy „czyścicieli kamienic”

W 2019 r. zapadł wyrok skazujący (druga instancja) w sprawie tzw. czyścicieli kamienic. Po 6 latach sąd orzekł o winie trzech oskarżonych, w tym Piotra Ś., który został skazany na dwa lata więzienia (kamienice: ul. Niegolewskich, Długa, Piaskowa, Stolarska itd.). Sprawa ta stanęła na wokandzie w wyniku działań WSL – finansując cały proces sądowy i mobilizując lokatorów do wystąpienia na drogę sądową, mieliśmy na celu doprowadzenie do sytuacji, w której jeden z głównych „czyścicieli” w Poznaniu zostanie skazany.

Zapadł także wyrok skazujący w sprawie Piotra B. (ul. Litewska) i zakończył się proces o nękanie lokatorów przy ul. Małeckiego. Lokatorzy uzyskali pieniężne zadośćuczynienie, a czyściciel przyznał się do winy. Lokatorzy uzyskali pełne wsparcie ze strony WSL.

Przeciwko ewikcjom mieszkańców ROD

W połowie 2018 r. zorganizowane zostało w Poznaniu kolejne ogólnopolskie spotkanie działkowców. Wydano także trzeci numer nieregularnika „Wolny Działkowiec” (finansowanego ze środków WSL), w którym przede wszystkim opublikowano materiały przedstawiane na konferencji w Sejmie na temat ROD, jaka odbyła się pod koniec 2017 r. 14 czerwca 2018 r. WSL wraz z organizacjami działkowców zorganizowało pikietę przed sądem w Poznaniu w sprawie jednego z działkowców, któremu grozi rozbiórka domu.

Współpraca ze społecznością rumuńskich Romów

W 2018 i 2019 r. współpraca imigrantów romskich pochodzenia rumuńskiego z WSL odbywała się w obszarach związanych z działaniami zwiększającymi dostęp do: rejestracji pobytu, dostępu do edukacji i świadczeń socjalnych. Dodatkowo były to interwencje na komisariatach, asysta przy rozprawach sądowych oraz w sprawie dostępu do pomocy prawnej (prawnicy i notariusze), dalsza współpraca z MOPR-em oraz operatorami mieszkań, w których obecnie zamieszkują rodziny romskie pochodzenia rumuńskiego.

Na początku 2019 roku do czterech rodzin dotarły dokumenty, na mocy których dokończona została procedura rejestracji pobytu, rozpoczęta jeszcze w 2018. Od wiosny aż do końca 2019 roku braliśmy udział w procesie rejestracji pobytu dla kolejnych kilkunastu osób (asystowaliśmy w wizytach i zapisach do Powiatowego Urzędu Pracy i przy uzyskiwaniu potrzebnych zaświadczeń z banków). Dzięki bezpośredniemu kontaktowi z Wydziałem do Spraw Cudzoziemców UW udało się sprawnie uzupełnić braki i przyspieszyć cały proces w stosunku do lat ubiegłych. Obecnie wszystkie rodziny oprócz tych, które przyjechały w ostatnich dwóch, trzech miesiącach posiadają rejestrację pobytu. Na koczowisku wg szacunków WSL przebywa obecnie ok. 100 osób.

W kwestii mieszkaniowej do czerwca 2019 r. zostało złożonych osiem wniosków o przyznanie mieszkania socjalnego. Wnioski złożyły te rodziny, które miały już zarejestrowany pobyt, co jest warunkiem rozpatrywania wniosku. Niestety żadna z rodzin nie uzyskała wymaganego progu punktowego.

Braliśmy udział także w wielu działaniach interwencyjnych, m.in. wtedy, gdy osoby ze społeczności romskiej potrzebowały wsparcia na komisariatach, w szpitalach, sądach czy u notariusza.

Program mieszkań wspólnych ze wsparciem

Wielkopolskie Stowarzyszenie Lokatorów w 2019 r. kontynuowało rozpoczęty w 2017 r. program dotyczący zasiedlenia mieszkań wspólnych ze wsparciem. Stowarzyszenie miało pod opieką 9 mieszkań, a w nich 31 środowisk (czyli de facto „gospodarstw domowych”). WSL wspierało kobiety samotnie wychowujące dzieci (również z ośrodków Interwencji Kryzysowej, pieczy zastępczej, a także po doświadczeniu przemocy), kobiety z „czyszczonych kamienic”, mężczyzn z ośrodków dla bezdomnych i rodziny wielodzietne. Dzięki projektowi 47 osób zagrożonych bezdomnością lub bezdomnych uzyskało wsparcie. Obecnie zamieszkuje w tych lokalach 59 osób.

Anastazja Wieczorek-Molga, przewodnicząca zarządu WSL, kolejny rok była członkiem komisji ds. opiniowania rocznych list przydziału mieszkań socjalnych i komunalnych.

Nieodpłatne Punkty Pomocy Prawnej (NPPP) oraz inna pomoc prawna

WSL pierwszy raz realizowało w 2018 roku zadanie prowadzenia Nieodpłatnego Punktu Pomocy Prawnej nastawione przede wszystkim na pomoc lokatorom. Porad udzielało w nich sześciu prawników związanych z WSL. W 2018 roku przepracowali oni łącznie prawie 2000 godzin i formalnie obsłużyli 935 przypadków. W 2019 roku przepracowali łącznie 2008 godzin i formalnie obsłużyli 961 osoby. W ramach tego projektu wydano także „Poradnik lokatorski”, dostępny na stronie WSL.

Pomoc prawna obejmuje również uczestniczki i uczestników mieszkań wspólnych. WSL przeznaczało także własne środki na pomoc prawną dla potrzebujących, zwłaszcza w przypadkach spraw istotnych dla całego ruchu lokatorskiego.

8 maja 2019 r. w Poznaniu odbyło się także seminarium prawne „Wykluczenie prawne. Dostęp grup o niskich dochodach do usług prawnych z punktu widzenia organizacji lokatorskich i pracowniczych”. Organizatorami byli OZZ Inicjatywa Pracownicza, Warszawskie i Wielkopolskie Stowarzyszenie Lokatorów. Celem seminarium było zarysowanie głównych problemów związanych z wykorzystaniem narzędzi prawnych w celu obrony interesów pracowniczych i lokatorskich oraz przedyskutowanie możliwości współpracy środowisk aktywistycznych i prawniczych.

Wygłoszono następujące referaty: Jarosław Urbański, „Prawo a aktywizm na gruncie pracowniczym i lokatorskim”; mec. Wojciech Gajda, „Funkcjonowanie Nieodpłatnych Punktów Pomocy Prawnej”; Michał Sobol, „Dotychczasowa aktywność grupy prawnej OZZ Inicjatywa Pracownicza”; Piotr Krzyżaniak, „Pełnomocnik związkowy – reprezentowanie w sprawach z zakresu prawa pracy przez związkowca” oraz Antoni Wiesztort, „Wykluczenie energetyczne i substandard mieszkań komunalnych na przykładzie Warszawy. Prezentacja wyników badań aktywistycznych”. Szersze sprawozdanie z seminarium TUTAJ.

Przyjęte przez WSL stanowiska i dokumenty programowe

W 2018 roku poznańskie WSL wspólnie z Warszawskim Stowarzyszeniem Lokatorów podjęło prace merytoryczne nad postulatami dotyczącymi kwestii mieszkalnictwa. Miało to miejsce w kontekście marcowego i październikowego Socjalnego Kongresu Kobiet (SKK) w 2018 r., w którym oba WSL brały aktywny udział. Efekt tych prac został opublikowany w numerze 48 i 50 Biuletynu Inicjatywa Pracownicza.

Wielkopolskie Stowarzyszanie Lokatorów w 2018 i 2019 r. przyjęło kilka ważnych stanowisk i oświadczeń, głównie skierowanych do władz lokalnych:

• stanowisko z 5 czerwca 2018 r. w sprawie projektu uchwały Rady Miasta Poznania dotyczącej programu wsparcia mieszkaniowego,
• stanowisko z 14 czerwca 2018 r. nt. rozpoczynającego się procesu w sprawie eksmisji z ROD,
• stanowisko z 18 lipca 2018 r. w sprawie przywrócenia przez Aquanet odciętej wody w jednej z kamienic przy ul. 28 Czerwca w Poznaniu,
• stanowisko z 1 czerwca 2019 r. w sprawie eksmisji [z lokali komunalnych] do lokali substandardowych [TOP Hotel],
• stanowisko z 21 czerwca 2019 r. w sprawie interwencji w lokalu mieszkalnym przy ulicy Kościelnej,
• stanowisko z 13 lipca 2019 r. w sprawie progów dochodowych dla osób ubiegających się o mieszkanie socjalne i komunalne,
• oświadczenie z 28 października 2019 r. w sprawie Pełnomocnika Prezydenta ds. Interwencji Lokatorskich, w którym domagaliśmy się wzmocnienia pozycji Pełnomocnika,
• stanowisko z 9 listopada 2019 r. w sprawie zmian zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu lokalowego.

Współpraca krajowa

W 2018 roku zaciśnięta została współpraca z Warszawskim Stowarzyszeniem Lokatorów, które prowadziło rozwijającą się kampanię dotyczącą niedogrzanych mieszkań i wynikających z tego tytułu problemów związanych z zagrzybieniem mieszkań i chorobami. Poznańskie WSL wsparło tę walkę, finansując wydanie pierwszego numeru nieregularnika „O C.O. ta walka”, poświęconego głównie zagadnieniu niedogrzania mieszkań.

Współpraca międzynarodowa

Członkinie i członkowie WSL w roku 2018 kontynuowali współpracę na płaszczyźnie międzynarodowej, biorąc udział w spotkaniach międzynarodowej Koalicji „European Action Coalition for the Right to Housing and to the City”. Od kilku lat, co pół roku 20 grup z różnych krajów europejskich spotyka się w celu wymiany doświadczeń, koordynowania międzynarodowych działań i kampanii.

W dniach 20 do 26 września 2018 roku działaczki i działacze Wielkopolskiego Stowarzyszenia Lokatorów wzięli udział w międzynarodowym spotkaniu organizacji lokatorskich w Lizbonie. Spotkanie było próbą wypracowania metod wpływu na rządy poszczególnych państw i UE w celu ochrony praw lokatorów oraz praw do swobodnego w funkcjonowania obywateli w przestrzeni miejskiej. Przykładowe postulaty grup roboczych, w których brał udział WSL: (a) zaprzestanie sponsorowania banków i finansowania ich zadłużeń, (b) zaprzestanie wywłaszczania ludzi na korzyść banków, (c) zaprzestanie promowania prywatyzacji mieszkań komunalnych i socjalnych, (d) wspieranie budownictwa i utrzymania w dobrej jakości budownictwa komunalnego i non-profit, (e) zatwierdzenie dyrektyw w celu zaprzestania eksmisji i nieodpowiedniego zakwaterowania ludzi, (f) ochrona osób bezdomnych, (g) zatwierdzenie dyrektyw w celu uregulowania prywatnego systemu najmu i ochrony praw lokatorskich.

W kwietniu 2019 roku odbyła się kolejna konferencja Europejskiej Koalicji na rzecz Prawa do Mieszkania i Miasta. Tym razem gospodarzami zjazdu była grupa berlińska. WSL wysłało do Berlina czwórkę delegatów. Zjazd członkiń i członków koalicji umożliwił również lokalnej grupie naświetlenie problemów lokatorskich i wzmocnienie lokalnych działań w ramach prowadzonych kampanii o charakterze antyeksmisyjnym i badawczym. Celem koalicji jest także organizowanie się przeciwko finansjeryzacji, prywatyzacji zasobów mieszkaniowych, wysiedleniom i spekulacjom na rynku mieszkaniowym, wysiedleniom Romów. M.in. poprzez aktywną współpracę z tożsamymi grupami w całej Europie wzmacniane są nasze lokalne walki, co daje możliwość większego nacisku na decydentów, jak i pojedyncze instytucje. Jednocześnie wymiana wiedzy i doświadczeń pozwala na lepsze formy organizacji. Działaczki WSL na zaproszenie grup z Berlina zorganizowały również dwugodzinną prezentację dot. badań w działaniu pt. „Militant research – Theory in Practice, Practice in Theory”.

W Berlinie podczas kilku dni dyskutowano nad większą koordynacją międzynarodowych działań, ulepszeniem strategii działania, jak i współpracą z innymi podmiotami (np. związkami zawodowymi). Procesy takie jak gentryfikacja, finansjeryzacja, wysiedlenia czy spekulacje na rynku mieszkaniowym, wysiedlenia Romów i migrantów występują w skali Europy, jednak ich przebieg zależy od lokalnych uwarunkowań. Z tego względu ważne jest, by poszczególne przykłady tych procesów oraz prowadzonych walk umieć połączyć, nadając zachodzącym zjawiskom globalny kontekst.

Informujemy jednocześnie, że szczegółowe merytoryczne (do roku 2019 włącznie) i finansowe (do roku 2018 włącznie) sprawozdania WSL są dostępne w poznańskim KRS.